Hasta Refakatçi Eğitiminin Önemi
Sağlık Bakanlığı, uzun yıllardır ülkede büyük sorun haline gelen ve hastanelerde ihtiyaç duyulan hasta refakatçisi konusunda adım attı. Bakanlık eğitimli, kontrollü ve Sağlık Bakanlığı bünyesinde yetiştirilen ve denetlenecek olan hasta refakatçiliği programı başlattı. Hasta refakatçi eğitimini tamamlayanlar ise düzenlenen törenle sertifikalarını aldılar.
Hasta Refakatçi Eğitimi’ni veren Uzman Hemşire Mine Bahçeci, Hasta Refakatçisi görevinin tanımı, hasta bakıcı ile olan farkları, nasıl bir eğitim sürecinden geçtikleri, bundan sonra hasta refakatçisi eğitimini alarak mesleğe başlamak isteyenlerin hangi kriterlere sahip olmaları gerektiği gibi konularda açıklamalarda bulundu.
Hasta Bakıcı ve Hasta Refakatçisi arasındaki farklar
Refakatçilerin Hasta bakıcıdan farkı konusunda açıklamalarda bulunan Uzman Hemşire Mine Bahçeci şunları kaydetti;
“Refakatçiler tıbbi anlamda hasta ve engelli bireye destek vermezler. Tam olarak refakatçinin kelime eşdeğer anlamı ‘Hasta Yakını’ dır. Hastanelerde, ev ortamında ya da ihtiyaç duyulduğunda bireysel olarak hastanın yanında kalan ve hastanın beslenme, temizlik, giyinme, tuvalet gibi rutin günlük eylemlerinde yardımcı olan bir nevi ihtiyacı olanı kişiyi koruyucu, destekleyici kişiye refakatçi denir. Örneğin; kendi akrabalarımızdan biri yaşlandığında, kendine yetemediğinde ve bireysel yaptığı işlere yetişmekte zorlandığı dönemde evlatlarının dönüşümlü onun yanında bulunup o yaşlıyı desteklemesi gibi.
Hastabakıcı ise aynen hemşireler, ya da diğer sağlık grubu çalışanları gibi bir kurum, klinik içerisinde genele hizmet verir. Hasta yakını olarak görev yapmazlar. Sürekli tek bir hastaya bakmazlar. Birden çok hastaya bir döngü halinde değişimli kurumsal bakım verirler. Tıbbi tüm işlere de hemşire ile birlikte katılırlar.
Günümüzde ailesinin, engellisinin yanında yakını olarak durabilecek kişilere gerçekten ihtiyaç duyulmuş ki bu refakatçiler yetiştirilmiştir.
Bu nedenlerdir ki uzun bir süredir hastanelerimizde eğitimsiz, çoğunlukla dilimizi bilmeyen, vatandaşımız olmayan, hastanenin düzenini de bozabilen kişiler maddi olarak yüksek meblağlar karşılığında refakatçi hizmeti vermekteydiler.
KKTC Sağlık Bakanlığı’nın TC Sağlık Bakanlığı ile istişareleri sonucunda “Refakatçi Eğitim Programı” başlatıldı
KKTC Sağlık Bakanlığı’nın TC Sağlık Bakanlığı ile istişareleri sonucunda TC Sağlık Bakanlığı’nın da uyguladığı Refakatçi Eğitim Programı KKTC Sağlık Bakanlığı eğitimci hemşireleri tarafından yeniden düzenlendi. KKTC Sağlık Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvelik Bakanlığı ve Ortopedik Özürlüler Derneği tarafından oluşturulan bir proje kapsamında Hasta Refakatçi Programı oluşturuldu. Bu proje kapsamında Çalışma Bakanlığı eğitim alanlarına maddi katkı sağlarken, projeye eğitim materyallerini sağladı. Sağlık Bakanlığı ekibi eğitim programını yürüttü ve Ortopedik Özürlüler Derneği de projeye koordinasyon desteği verdi. Refakatçilerimiz henüz bir aylık stajlarını yapmaktadırlar. Ancak staj döneminde dahi hastanelerimizin ve hastalarımızın çok büyük bir eksiğinin giderilmiş olduğunu gördük.
Sağlıkta refakatçi dahi olsa eğitimler bitmez. Gerek refakatçilerimizin, gerekse hasta bakıcılarımızın diğer tüm sağlık çalışanlarında olduğu gibi eğitimleri Sağlık Bakanlığı tarafından devam edecektir.
Süregelen halkı destekleyici eğitimlerin bir proje altında gündeme gelmesi ve hastaneye yatan hastalara yönelik de genişletilmesi, bunca zaman verilen emeklerin boşa gitmediğini ve gerçekten ihtiyacı karşılayabilecek, ihtiyaç duyulan bir girişim olduğunu göstermektedir.
Birinci grup eğitimi 25 Ocak’ta tamamlanmıştır. İkinci grup eğitimleri ise 25 Şubat 2019 Lefkoşa’da Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Thalassamia Konferans Salonu’nda, 4 Mart 2019 tarihinden itibaren ise Mağusa Devlet Hastanesi Konferans Salonu’nda saat 9.00’da başlayacaktır. Eğitimler İlk grup programında olduğu gibi 3 hafta sürecektir.
2. REFAKATÇİLERİN ALDIKLARI EĞİTİMİN BAŞLIKLARI
(Görsellerde bulabilirsiniz)
3. HASTA VE ENGELLİ BİREY REFAKATÇİSİ GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI
Bağlı olduğu işleyiş açısından pozisyon: Belirlenen Sorumlu Hemşire
Vekalet ve idari bağlılık durumu: Hastane İdare Amirliği
Görev, Yetki ve Sorumlulukları:
- Hastanın yanında refakatçi kalmasına tıbbi bir zorunluluk olması kaydıyla ilgili hekim istemi ve hemşire onayı ile karar verilir
- Her refakatçi kendisine verilen formaları ile görev yapar. Saçları toplanmış, erkek refakatçiler için traşlı, tırnakları parmak ucunu geçmeyecek şekilde kesilmiş olarak işini yapar.
- Refakatçilik görevi boyunca hasta odaklı çalışarak kendi kişisel ihtiyaçlarını önceliğe almadan çalışır.
- Hastasının yanından ayrılmaz, ayrılmak zorunda ise hemşiresinden izin alması gerekir. Çalışma saatleri 08:00-20:00, 20:00-08:00 olacaktır. Yemek için 15 dakika ve gün içinde 2 kez 10-15’er dakika ara verir.
- Refakatçi hastane dâhilinde tütün, alkollü madde kullanamaz. Hasta yanında yemek yenilmez. Ayrıca çekirdek, sakız çiğnemez.
- Hastaları hemşirelerin izni olmadan hiçbir yere götüremez.
- Hastanın içinde olduğu yatak çarşaflarını hemşire gözetim ve denetiminde değiştirir.
- Enfeksiyon kontrol kurallarına uyar. Hasta refakatçisi hastaneye ait eşya malzemeleri düzenli ve temiz tutmalıdır, hastane malına zarar veren refakatçi, zararı karşılamak durumundadır.
- Hasta refakatçisi serviste bulunan boş yatakları kullanamaz. Hasta refakatçisi hasta odaları ve koridorlarda yüksek sesle konuşmaz, çalışanları ve diğer hastalan rahatsız etmez. Hastasını ihmal edecek şekilde telefon konuşması yapmaz. Yüksek sesle veya rahatsızlık verecek şekilde müzik dinlemez. Servis düzenini bozacak herhangi bir hareket ve davranışta bulunmaz.
- Hastanın tedavisine hiçbir şekilde müdahale etmez (serum takma, çıkarma, ayarları ile oynama gibi). Hasta monitörüne dokunmaz.
- Nöbeti sırasında uyumaz.
- Hastanın yaşam alanında güvenliğini bozacak veya kaza riski oluşturacak bir durum olursa bunu düzeltir. Hasta yatağının koruyucularını sürekli kapalı tutar.
- Hastadan kişisel çıkarları için menfaat sağlayamaz.
- Hasta refakatçisi hastaya yiyecek, içecek getirmez, hekim ya da hemşireye danışmadan hastaya hiçbir yiyecek, içecek vermez.
- Hastanın yanındaki ilaçları hemşire izni yoksa kesinlikle vermez.
- Hasta refakatçisi (hekim ve hemşire direktifleri dışında) hastaya yönelik herhangi uygulama yapmaz.
- Hemşirenin bilgi ve izni dâhilinde hastasına ördek, sürgü verir. İdrar ve gaita hemşirenin direktifine göre ya dökülür veya hemşirenin görmesi için bekletilir veya biriktirilir.
- Verilen eğitim doğrultusunda perine bakımını yapar. Hareket güçlüğü olan hastaların mobilizasyonunda hemşire gözetiminde yardımcı olur.
- Hastasının ex olması durumunda morg için hazırlanmasında hemşireye yardımcı olur.
- Hastanın genel durumunda bir değişiklik olması durumunda (kendinde değilse, solunumu bozulduysa, uykusuzluk, uzun süredir uyanmıyorsa donuk bakma, aşırı terleme, titreme, seslenilmesine rağmen cevap vermiyorsa gibi) hemen hemşiresine haber verir. Refakatçi kendince önlem alamaz, uygulama yapamaz.
- Hastanın sondası varsa, idrar renginde değişiklik varsa, sızıntı oluyorsa hasta yatağı ıslanıyorsa hemşiresine bilgi verir.
- Hasta refakatçisi hasta ile ilgili herhangi bir sorun olduğu zaman ilgili hemşireye haber verir.
- Refakatçi hastanın bakımına izin verilen ölçüde yardım eder. Hekim ve hemşirenin tedavi uygulamaları dışında refakatçi hastaya herhangi bir uygulama yapamaz.
- Aldığı eğitim doğrultusunda verilen görevleri yerine getirmekle yükümlüdür.
- Refakatçi hastane kurallarına uymalıdır. İhlali halinde, ilgili kişinin hasta refakat durumu kabul edilmez ve/veya yasal işlem başlatılır. Sertifikası iptal edilir.
4. BAŞVURU YAPACAKLARDA ARANAN NİTELİKLER;
- KKTC Vatandaşı olması (KKTC Kimlik kartı fotokopisi)
- En az ilkokul mezunu olmak (Diploma örneği aslı gibidir onaylı)
- Bu işi yapmasına engel bedenen, fiziksel ve ruhen engeli bulunmamak (Güncel Sağlık raporu gerek)
- Yüz kızartıcı suçu bulunmamak (Yeni alınmış polisten karakter belgesi)
- 20-55 yaş aralığında bulunmak
- Dilekçe (Refakatçilik yapmak istediğini belirten bir dilekçe yazıp imzalamalı)
5. BAŞVURU YAPMAK İSTEYENLER NEREYE BAŞVURSUNLAR
- Madde 4’te belirtilen belgeler Bakanlığımızın Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi Arşivi’ne verilmelidir.