DÜNYA KANSER GÜNÜ
‘Erken Tanı hayat kurtarır!’
Kanser, dünyada ve ülkemizde sebebi bilinen ölümler sıralamasında kalp ve damar hastalıklardan sonra ikinci sırada gelen önemli bir toplum sağlığı problemidir. Ayrıca sosyal ve ekonomik yönleri de olan insan haklarını etkileyebilen, küresel ve her yaşta görülebilen bir sorundur. Bu çerçevede kanserden korunmak büyük önem arz etmektedir. Kanserden korunma mücadelesinde bireylerin devlet ile elele vermesi oldukça önemlidir.
Kanser korunulabilir bir hastalıktır ve doğru korunma stratejileri ile kanser vakalarının üçte biri önlenebilmektedir. Kanser oluşumunda etkisi olan kötü beslenme, hareketsiz yaşam, tütün ve alkol kullanımı ile güneş ışığının zararlı etkilerine maruz kalma gibi çevresel etkenlerin kontrol altına alınması kanser görülme sıklığını azaltacaktır. Dolayısıyla sağlıklı yaşam davranışları ile kansere karşı korunulabilmekte ve tarama programları sayesinde erken teşhis konularak yaşam süreleri uzatılabilmektedir.
“Erken Tanı Birimimizde meme, kolorektal (bağırsak) ve serviks (rahim ağzı) kanserlerine karşı tarama hizmetleri ücretsiz verilmektedir”
Kanserde Erken Tanı Birimimizde “Erken tanı hayat kurtarır!” prensibiyle meme, kolorektal (bağırsak) ve serviks (rahim ağzı) kanserlerine karşı tarama hizmetleri ücretsiz verilmektedir. Ülkemizde uygulanan kanser tarama programlarının etkinliğinin artırılması için ulusal standartlar belirlenmiştir. Bu çerçevede; ülkemizde meme kanseri taraması 40-69 yaş arasında mammografi ile, rahim ağzı kanserleri taraması 30-65 yaşları arasında devam edilen smear (sürüntü) ile, bağırsak kanserlerine yönelik tarama 50-74 yaşlar arasında dışkıda gizli kan testi ile yapılmaktadır. Bütün bu taramalar sayesinde bu üç kanser türünde de erken teşhis imkanları artacak ve hastalarımızda ciddi yan etkilere neden olan tedavilerin önüne geçilecektir. Kanserde Erken Tanı Birimimizde 2018 yılında toplam 2892 kişiye bağırsak kanseri taraması yapılmıştır. 1 ocak 2018 tarihinden 30 eylül 2018 tarihine kadar 2020 kişi taranırken bu rakam 1 ekim 2018 tarihinden 4 Şubat 2019 tarihine kadar 1123 kişidir. Yine 2018 yılında toplam 1615 kadına, 1 ekim 2018 tarihinden 4 Şubat 2019 tarihine kadar 528 kadına mammografi çekimi yapılmıştır. Bu rakamlar 2018 yılında rahim ağzı kanseri tarama testi (smear) için toplam 1153 kadın, 1 ekim 2018 tarihinden 4 Şubat 2019 tarihine kadar 898 kadın şeklindedir. Bu rakamlardan da anlaşılacağı üzere kanserde erken tanı tarama çalışmaları hızlı bir ivme kazanarak ilerlemektedir.
“Sağlık Bakanlığı halkı bilgilendirme, farkındalık ve eğitim aktiviteleri düzenlemektedir”
Kansere karşı korunmada en büyük silahlarımızdan biri de toplumun kanserden korunma yollarına ve erken tanısına yönelik farkındalığının arttırılması, bilgilendirilmesi ve eğitimidir. Bu nedenle Bakanlığı’mız düzenli olarak halkı bilgilendirme, farkındalık ve eğitim aktiviteleri düzenlemektedir. Bir sonraki kansere karşı korunmada farkındalık ve bilgilendirme aktivitemiz 20 Şubat 2019 da Bostancı’da gerçekleşecektir. Bu aktivite kapsamında Kadın ve Kanser, Radyasyon ve Kanser, Erken meme kanseri tanısında ’ Kendi Kendine Meme Muayenesi’ nasıl yapılmalı, Kanser Hastalarında İyilik Hali, Kanserden Korunmada Beslenme konularında bilgi verilecektir. Bu toplantılara 2019 yılı boyunca çeşitli bölgelerimizde de devam edilecektir.
“2018 yılının başından beri 16 adet sağlık merkezinde kanser taramaları yapılmaktadır”
KKTC Sağlık Bakanlığı devletin en önemli görevinin bireyleri hastalıklardan korumak olduğu ilkesi ile hareket ederek özellikle 2018 yılının başından beri ülkemizin değişik yerlerinde bulunan 16 adet sağlık merkezini koruyucu sağlık hizmetlerinde birer öncü haline getirmeye çalışıyor. Halkımızın kanser taramalarına daha kolay ulaşabilmesi için ekim 2018 tarihinden itibaren sağlık merkezlerinde de bu hizmeti vermeye başladık. 28 Ocak-1 Şubat 2019 tarihlerinde ilkini Lapta Sağlık Merkezimizde gerçekleştirdiğimiz kanserde erken tanı kampanyalarına diğer sağlık merkezlerimizde de devam edeceğiz. Hedefimiz kanser tarama hizmetlerini 2019 yılında tüm sağlık merkezlerinde vererek KKTC de yaygınlaştırılmasını sağlamaktır. Ayrıca 2019 yılında kanser önleme çalışmalarında tütün ve obezite ile mücadele devam edecektir. Obezite ile mücadele için koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında tüm sağlık merkezlerinde diyetisyen polikliniği başlatılması için protokol hazırlanmıştır. Yine Koruyucu Sağlık Hizmetleri kapsamında rahim ağzı kanserine neden olduğu bilinen HPV den korunmak için HPV aşısının 2019 yılında Ulusal Aşı Programına konulması çalışmaları başlatılmıştır. Bu çalışma kapsamında 12 yaş kız çocukları ve ailelerine okullarda bilgilendirme ve sonrasında ücretsiz aşılama hizmetleri sunulmaya başlanmıştır.
Ülkemizde kanserle olan mücadelemiz bütün toplumsal unsurların desteği ile devam etmektedir ve etmeye de devam edecektir. Kanserle mücadele uzun soluklu bir maratondur ve ekonomik güç, siyasal istikrar ile birlikte halkımızın da aktif katılımını gerektirmektedir. Bu nedenle kanserle bireysel mücadele için kanserle ilgili doğru bilgilere ulaşabilmek, kanserin risk faktörlerine maruziyeti azaltmak ve sağlıklı bir hayat tarzı sürdürebilecek alışkanlıklar kazanmak çok önemlidir.
Kanserle bireysel mücadele için;
1- Tütün ve tütün ürünlerini kullanmayınız.
Tütün kullanımı tüm dünyanın karşı karşıya kaldığı en büyük salgınlardan biridir. Her yıl 7 milyon kişi tütün kullanımına bağlı hayatını kaybetmektedir. Bu ölümlerin 6 milyondan fazlası direkt olarak tütün kullanımına bağlı, 890 bini ise pasif olarak tütün ve tütün ürünlerinin dumanına maruz kalanlardır.Tütün ve tütün ürünleri sadece kullanıcısının değil pasif olarak dumanına maruz kalanların da sağlıklarını olumsuz etkilemektedir.Pasif tütün dumanı 4000’ den fazla kimyasal bulunmaktadır.Bu kimyasallardan 250’ si sağlığa zararlıdır ve en az 50’ si de kansere sebep olmaktadır. Pasif tütün dumanı her yıl 890 bin kişinin genç yaşta ölümüne sebep olmaktadır.Tütün kullanımı akciğer, larenks, ağız, yutak borusu, boğaz, mesane, böbrek, karaciğer, mide, pancreas, kolon (bağırsak), rektum, serviks(rahim ağzı) kanserlerine ve akut lösemiye sebep olur. Pasif tütün dumanı tütün kullanmayan kişilerde akciğer kanserine sebep olmaktadır.
2- Hareket ediniz.
3-Obezite ile mücadele ediniz: Obezite yutak borusu, kolorektal (bağırsak), meme, rahim ve böbrek kanserlerine sebep olur.
4- Alkol kullanımını sınırlandırınız: alkol ağız, farenks, larenks, yutak borusu, karaciğer, kolorektal (bağırsak) ve meme kanserlerine sebep olur. Alkol kullanımı miktarı arttıkça kanser riski artmaktadır. Bazı kanser türlerinde risk alkolün ve tütünün birlikte kullanımı ile artmaktadır.
5- Bazı enfeksiyonlar: H.Pylorii, HPV, Hepatit B ve C, EBV kansere sebep olabilir. Kişisel hijyeninize dikkat ederek kendinizi koruyunuz!!
6- Çevresel kirlilik: hava, su ve toprak kirliliği. 2012 de 3.2 milyon kişinin hava kirliliğine bağlı erken öldüğü tesbit edilmiştir. Bunların 200 binden fazlasının akciğer kanserine bağlı olduğu tesbit edilmiştir. Çevreyi temiz tutunuz!!
7- Mesleki risk faktörleri: akciğer kanseri,mezotelyoma ve idrar torbası kanserleri ile ilişkili bulunmuştur. Mesleki risklerinizi öğreniniz ve önlem alınız.
8- Radon gazı: evinizi havalandırınız.
9- Radyasyon: Ultraviole ve güneş ışınlarından korununuz.
10- Cep telefonu kullanırken kulaklık kullanınız.
11- Kendi bedeninizi iyi tanıyınız. Şikayetlerinizi ertelemeden doktorunuzdan tıbbı yardım isteyiniz.